Ο οικογενειακός διαμεσολαβητής χρειάζεται να έχει τις απαραίτητες γνώσεις για να συνοδεύει τους γονείς απαντώντας στα ερωτήματα και τις αγωνίες τους με τρόπο εύληπτο, πρακτικό και ανθρώπινο. Δεν υποκαθιστά άλλους καταρτισμένους επαγγελματίες, όπως π.χ. έναν παιδοψυχολόγο, όμως είναι αναγκαίο να μην αιφνιδιάζεται όταν ανακύπτουν εντός της διαμεσολαβητικής διαδικασίας ζητήματα μη νομικής φύσης – και αυτό γιατί η διαμεσολάβηση ως διαδικασία δίνει χώρο να ακουστεί η φωνή των γονέων για κάθε ζήτημα που τους απασχολεί, ώστε να επιλυθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Σήμερα θα καταπιαστούμε με ένα θέμα που πολύ συχνά αναδύεται σε μια οικογενειακή διαμεσολάβηση, όταν έχει δημιουργηθεί μια σχέση εμπιστοσύνης ανάμεσα στα μέρη (τους γονείς) και τον διαμεσολαβητή, καθώς η μια πλευρά μπορεί να κατηγορεί την άλλη ότι λέει στο παιδί πράγματα που εκείνο δεν θα έπρεπε να ακούει.
Πώς αντιμετωπίζουμε, λοιπόν, τις ερωτήσεις των παιδιών;
Τα παιδιά χρειάζονται να καταλάβουν τι συμβαίνει με τον χωρισμό. Τους είναι πιο εύκολο να αντιμετωπίσουν το διαζύγιο όταν οι ενήλικες τους δίνουν ειλικρινείς απαντήσεις με τρυφερό τρόπο.
- Μην επινοείτε λόγους για τους οποίους ο άλλος γονέας δεν μένει πια εκεί.
- Σχεδόν όλα τα παιδιά ελπίζουν ότι οι γονείς τους θα τα ξαναβρούν με τον καιρό. Εάν αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, φροντίστε να τους το πείτε σταθερά, αλλά με τρυφερότητα, ώστε να αρχίσουν να προσαρμόζονται.
Χτίστε τη σιγουριά τους με τις απαντήσεις σας
– Με τον χωρισμό των γονέων, ο κόσμος των παιδιών αλλάζει πλήρως, και χρειάζονται να ξέρουν ότι θα είναι ασφαλή.
– Πείτε στα παιδιά ότι δεν είναι μόνα τους. Εξηγήστε τους ότι υπάρχουν χιλιάδες παιδιά των οποίων οι γονείς έχουν χωρίσει και συνεχίζουν να βλέπουν και τους δύο.
Προστατεύστε τα παιδιά από τα συναισθήματά σας και από τα θέματα των ενηλίκων
Προστατεύστε τα παιδιά από τις λεπτομέρειες που δεν χρειάζεται να γνωρίζουν, ιδίως από τους λόγους για τους οποίους νιώθετε θυμό απέναντί στην/στον πρώην σύντροφό σας. Τα παιδιά χρειάζεται να μπορούν να αγαπούν και να σέβονται και τους δύο γονείς τους, προκειμένου να αισθάνονται καλά με τον εαυτό τους.
- Μην συμπεριλαμβάνετε άσχημα πράγματα για τον άλλον γονέα στις απαντήσεις σας.
- Αποφύγετε τις συναισθηματικά φορτισμένες απαντήσεις. Μιλήστε για τα συναισθήματά σας με έναν άλλον ενήλικα, όχι με τα παιδιά σας.
- Μην λέτε πράγματα που μεταφέρουν επίπονα μηνύματα στα παιδιά (π.χ. “ο μπαμπάς/η μαμά δεν θεωρεί σημαντική την οικογένειά μας πια”).
- Μην λέτε επιλεκτικά την αλήθεια στα παιδιά σας, ώστε να επηρεαστούν υπέρ σας.
Απαντήστε με τρόπο που αρμόζει στην ηλικία των παιδιών σας.
Μιλήστε με απλό τρόπο στα μικρότερα παιδιά. Χρειάζεται να τα βοηθήσετε να καταλάβουν τι συμβαίνει. Μπορείτε να μιλήσετε με περισσότερες λεπτομέρειες στα μεγαλύτερα παιδιά, αλλά φροντίστε να μην τους αναφέρετε τα θέματα που αφορούν μόνο τους ενήλικες.
Μην περιμένετε να σας ρωτήσουν πρώτα!
Τα παιδιά καταλαβαίνουν ότι οι γονείς τους βρίσκονται σε μεγάλη πίεση με τον χωρισμό, και αποφεύγουν να κάνουν ερωτήσεις γιατί πιστεύουν ότι θα κάνουν χειρότερα τα πράγματα. Έτσι, είναι σημαντικό να τα ενθαρρύνετε να σας κάνουν ερωτήσεις.
- Τα παιδιά συχνά πιστεύουν ότι φταίνε τα ίδια για τον χωρισμό των γονέων
- Τα παιδιά ανησυχούν για τα οικονομικά μετά τον χωρισμό, και φοβούνται ότι δεν θα υπάρχουν αρκετά χρήματα για να συνεχίσουν να κάνουν όσα έκαναν πριν.
- Τα παιδιά φοβούνται ότι θα χάσουν και άλλα πράγματα και ανθρώπους από τη ζωή τους, όπως τους παππούδες, τα κατοικίδιά τους, το σχολείο, τους φίλους τους κλπ. Είναι πάντα βοηθητικό να τα διαβεβαιώνετε ότι όλα θα πάνε καλά και θα είναι ασφαλή.
Παραδείγματα απαντήσεων σε δύσκολες ερωτήσεις.
Εσείς ξέρετε καλύτερα τα παιδιά σας. Παρακάτω θα βρείτε ενδεικτικές απαντήσεις σε κάποιες συνήθεις ερωτήσεις. Οι ακριβείς λέξεις εξαρτώνται από την ηλικία των παιδιών σας, τις ανάγκες, την προσωπικότητά τους, και τον τρόπο που εσείς συνηθίζετε να τους μιλάτε. Μην διστάσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό (π.χ. παιδοψυχολόγο) για την διαχείριση του χωρισμού και την ανακοίνωσή τους στα παιδιά.
- Γιατί έφυγε η μαμά/ο μπαμπάς;
Προσπαθήστε να καταστήσετε απολύτως σαφές ότι ο χωρισμός δεν είναι δικό τους λάθος, ότι δεν φταίνε εκείνα, κάτι που έκαναν ή που δεν έκαναν, και ότι δεν υπήρχε κάτι που μπορούσαν να κάνουν για να τον αποτρέψουν, ούτε τώρα υπάρχει κάτι που μπορούν να κάνουν για να αλλάξει αυτό.
“Η μαμά/ο μπαμπάς κι εγώ δεν μπορούσαμε να συνεχίσουμε να ζούμε μαζί, γιατί τα πράγματα ανάμεσά μας δεν ήταν όμορφα. Δεν φταις εσύ, ούτε έκανες κάτι λάθος, και σ’ αγαπάμε και οι δύο πάρα πολύ”.
- Γιατί δεν βλέπω πια τη μαμά/τον μπαμπά;
Τα παιδιά συχνά νιώθουν ότι ο άλλος γονέας δεν θέλει να τα βλέπει γιατί τα ίδια δεν είναι αρκετά καλά, ή γιατί δεν τα αγαπάει πια. Μπορείτε να τα κάνετε να αισθανθούν ασφάλεια με κάτι σαν:
“Δεν ξέρω γιατί η μαμά/ο μπαμπάς δεν σου τηλεφωνεί, γιατί είσαι ένα υπέροχο παιδί. Δεν είμαι σίγουρος/-η τι της/του συμβαίνει αυτήν την εποχή, αλλά υποθέτω ότι θα έχει κάποια θέματα που προσπαθεί να λύσει. Πιστεύω ότι θα τα καταφέρει σύντομα, και θα είναι και πάλι παρούσα/παρών στη ζωή σου. Στο ενδιάμεσο, να ξέρεις ότι περιβάλλεσαι από ανθρώπους που σε αγαπούν πολύ”.
- Τι λες να κάνει τώρα η μαμά/ο μπαμπάς;
- Είναι καλά η μαμά/ ο μπαμπάς;
Τα παιδιά συχνά ανησυχούν για το εάν οι γονείς τους είναι καλά όταν τα ίδια δεν βρίσκονται μαζί τους. Δώστε στα παιδιά να καταλάβουν ότι δεν χρειάζεται να ανησυχούν.
“Καταλαβαίνω ότι σκέφτεσαι τη μαμά/τον μπαμπά, και ανησυχείς για εκείνη/εκείνον. Να θυμάσαι, όμως ότι η μαμά/ο μπαμπάς είναι ενήλικας, και ξέρει να φροντίζει τον εαυτό της/του. Θα ήθελες να την/τον πάρεις ένα τηλέφωνο να πεις τα νέα της μέρας σου; Ή, αν προτιμάς, μπορείς να ζωγραφίσεις κάτι για να της/του το δώσεις την επόμενη φορά που θα βρεθείτε”. Τα παιδιά εκφράζουν την αγωνία τους τόσο με τις ερωτήσεις, όσο και με άλλα σημάδια. Ίσως σας βοηθήσει να διαβάσετε το άρθρο για το πώς εκδηλώνεται το στρες στα παιδιά.
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια – Δικηγόρος
Ψυχοδραματίστρια συνεργάτιδα του ΨΥΚΑΠ
www.restorative.gr
FB: Restorative Διαμεσολάβηση – Ψυχόδραμα – Επανορθωτικοί Κύκλοι
