Σήμερα θα ξεκινήσουμε μια πρώτη γνωριμία με τον θεσμό της οικογενειακής διαμεσολάβησης.
Οι νέες διατάξεις του οικογενειακού δικαίου (Ν. 4800/21) ορίζουν σε πληθώρα διαφορών την προσφυγή σε διαμεσολάβηση, με στόχο να βρεθεί κοινό έδαφος και να διαμορφωθούν ισορροπίες μεταξύ των γονέων, όταν αυτοί δεν συμφωνούν σχετικά με τις διάφορες εκφάνσεις άσκησης της γονικής μέριμνας.
Συχνά οι εντάσεις που είναι παρούσες στη σχέση του πρώην ζευγαριού ήδη πριν από την απόφαση του χωρισμού, δυσχεραίνουν ακόμη περισσότερο τη μεταξύ τους επικοινωνία αναφορικά με τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν με το διαζύγιο. Αυτό εξακολουθεί να ισχύει ακόμη και χρόνια μετά τον χωρισμό, σε κάθε νέα δικαστική διεκδίκηση που προκύπτει.
Τι συμβαίνει μέσα σε μια συνεδρία διαμεσολάβησης και πώς μπορεί αυτή να λειτουργήσει υποστηρικτικά και προς τους δυο γονείς, ώστε να χτίσουν κάποια συνεργασία και να κάνουν το επόμενο βήμα;
Η Διαμεσολάβηση δεν αποτελεί έναν απλό εξωδικαστικό συμβιβασμό: είναι η διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας κοινού εδάφους χωρίς την αίσθηση του συμβιβασμού σε κανένα από τα δύο μέρη.
Στόχος της διαδικασίας είναι η πλήρης αυτοέκφραση των δυο μερών ως προς τις ανάγκες τους αλλά και τους προβληματισμούς τους, και, από αυτό το σημείο και μετά, η δημιουργία ενός πλάνου λειτουργικού και βιώσιμου σε σχέση με όλα τα ζητήματα που προκύπτουν από τον χωρισμό: μοίρασμα / ανάληψη κοινής περιουσίας και χρεών, ανατροφή – επιμέλεια – γονική μέριμνα των παιδιών, και διατροφή.
Πρακτικά, τα δύο μέρη – οι γονείς – προσέρχονται στο γραφείο του διαμεσολαβητή μαζί με τους δικηγόρους τους.
Μέριμνα του διαμεσολαβητή είναι η συνάντηση αυτή να μην μοιάζει με δικαστηριακή διαδικασία. Η διαμεσολάβηση είναι ένας θεσμός που δίνει τον λόγο καταρχάς στους ενδιαφερόμενους και κινείται ευέλικτα με βάση τις ανάγκες τους.
Η παρουσία των δικηγόρων αποτελεί τη δικλείδα ασφαλείας των μερών, ώστε να μπορούν να εκφραστούν και να διαπραγματευτούν ελεύθερα, χωρίς όμως να χάσουν τα συμφέροντά τους ή να βάλουν τον εαυτό τους σε κάποιον νομικό κίνδυνο από κάποια απόφασή τους.
Στη διαμεσολάβηση μπορούν να συμμετάσχουν και άλλα πρόσωπα, εφόσον όλοι συναινούν σε αυτό: επαγγελματίες όπως λογιστές, ψυχοθεραπευτές, παιδοψυχολόγοι, ειδικοί εκτιμητές ακινήτων, αλλά και σημαντικά πρόσωπα στη ζωή του πρώην ζευγαριού που μπορεί να συμβάλουν θετικά στη διαδικασία: συγγενείς, κουμπάροι, εν γένει όποιο άτομο για το οποίο υπάρχει συναίνεση και από τις δύο πλευρές (ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στις δυναμικές που αναπτύσσονται, ώστε να μην υπάρχει ανισορροπία δύναμης μέσα στη διαμεσολαβητική διαδικασία).
Δύνανται να παρίστανται ακόμη και τα παιδιά ώστε να ακουστούν οι προβληματισμοί και τα θέλω τους, εφόσον αυτό είναι θεμιτό και εφικτό με βάση και την ηλικία τους, και κρίνεται σκόπιμο και από τον διαμεσολαβητή – αν και δεν συνιστάται να είναι παρόντα καθ’ όλη τη διάρκεια μιας διαμεσολάβησης.
Μετά τις αρχικές συστάσεις και τις πρώτες τοποθετήσεις, αρχίζει το στάδιο της βαθύτερης διερεύνησης της υπόθεσης: τα μέρη και οι νομικοί τους παραστάτες συζητούν λεπτομερέστερα αναφορικά με κάθε ένα από τα ζητήματα που χρειάζεται να επιλυθούν.
Φόβοι, προσδοκίες, ανάγκες, σκέψεις και συναισθήματα μπορούν να εκφραστούν τόσο στο τραπέζι των κοινών συναντήσεων, όσο και στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις που κάνει κάθε πλευρά με τον διαμεσολαβητή σε ξεχωριστό χώρο και υπό καθεστώς απόλυτης εχεμύθειας εκ μέρους του.
Συχνά κατά το στάδιο της διερεύνησης αναδύονται οι συγκρούσεις, όπως και διάφορα ζητήματα τα οποία ποτέ δεν θα απασχολούσαν ένα δικαστήριο: τα κατοικίδια της οικογένειας συχνά αποτελούν ένα ευαίσθητο θέμα, αφού το συναισθηματικό δέσιμο όλων των μελών της καθιστά τον αποχωρισμό από αυτά μία ακόμη συναισθηματικά βαριά συνέπεια του χωρισμού.
Ή, ο ένας γονέας μπορεί να θεωρεί ότι το χαρτζιλίκι ενός εφήβου πρέπει να είναι περιορισμένο για λόγους ασφάλειας, εποπτείας και ανάπτυξης της αίσθησης οικονομικής διαχείρισης, ενώ ο άλλος μπορεί να θεωρεί ότι ένα μεγαλύτερο ποσό συμβάλει στην ανάπτυξη της υπευθυνότητας στον έφηβο, και τον προετοιμάζει για τις ευθύνες που προκύπτουν από τις ελευθερίες που επιφέρει η ενηλικίωση.
Οι συγκρούσεις αυτές είναι όχι μόνο αναμενόμενες στη διαμεσολάβηση, αλλά και δείγμα υγιούς διαλόγου, όπως θα εξετάσουμε σε επόμενη δημοσίευση.
(συνεχίζεται…)
Το παρόν άρθρο δεν αποτελεί επιστημονική δημοσίευση, ενώ στόχος του είναι η ενημέρωση του ευρύτερου κοινού ως προς τον θεσμό της διαμεσολάβησης. Δεν αντικαθιστά τη λήψη νομικών συμβουλών. Για ειδικότερα θέματα παιδοψυχολογίας και ψυχικής υγείας μπορείτε να απευθυνθείτε στους αντίστοιχους επαγγελματίες. Οι προϋποθέσεις για την υπαγωγή μιας υπόθεσης σε διαμεσολάβηση και οι επιφυλάξεις για την εφαρμογή της σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας εξακολουθούν να ισχύουν.
Αλέξια Στουραΐτη
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια – Δικηγόρος
Ψυχοδραματίστρια συνεργάτιδα του ΨΥΚΑΠ
www.restorative.gr
FB: Restorative Διαμεσολάβηση – Ψυχόδραμα – Επανορθωτικοί Κύκλοι
