από την Ντίνα Μπελτέκου
Ας ξεκινήσουμε με την αδιαμφισβήτητη παραδοχή ότι ο κάθε άνθρωπος έχει το μοναδικό, δικό του “δακτυλικό αποτύπωμα”.
Έτσι και η κάθε ανθρώπινη ιστορία έχει τα ιδιαίτερα δικά της χαρακτηριστικά.
Δεν μπορούμε όμως να αγνοήσουμε την ιστορική αφετηρία των γεγονότων η οποία παραμένει ακόμα και σήμερα στον πυρήνα της κάθε κατάστασης.
Έτσι, παρά τις διαφορές που κάθε εποχή επιβάλλει, διαπιστώνουμε προκαθορισμένες και σχεδόν αναπόφευκτες ομοιότητες.
Αρχή του παραμυθιού λοιπόν
Μια φορά και ένα καιρό, σύμφωνα με τους κοινωνιολόγους, ο γάμος θεσπίστηκε για την προστασία των γυναικών, αλλά παράλληλα την εξασφάλιση οικονομικών ή κυριαρχικών συμφερόντων μεταξύ δύο οικογενειών-ομάδων-κρατών.
Η απαρχή του γάμου δεν βρίσκεται στα άτομα, αλλά στην δημιουργία ή στην ενίσχυση δεσμών μεταξύ ομάδων, φατριών, οι οποίες ανταλλάσουν μεταξύ τους γυναίκες.
Έτσι πρόκειται για έναν θεσμό ο οποίος προσδιορίζεται ως η κοινωνική αναγνωρισμένη ένωση δύο ατόμων.
Επομένως ο γάμος δεν ήταν κατ’ αρχάς αλλά και δεν μπορεί να είναι προσωπική υπόθεση.
Ο τρόπος που εκτυλίσσεται ένας γάμος ακόμα και στις μέρες μας, δείχνει πως πρόκειται για μία σύμβαση μεταξύ δύο οικογενειών.
Μερικές φορές και μία λανθάνουσα ή ορατή σύγκρουση ιδεών, πεποιθήσεων αξιών, πολιτισμών, που στην αρχή της σχέσης παρακάμπτεται εξαιτίας της αμοιβαίας έλξης δύο ανθρώπων.
Εννοείται ότι εδώ εξετάζουμε το θέμα από την κοινωνιολογική του πλευρά και όχι από την θρησκευτική.
Στις αρχές του 20ου αιώνα ο πατέρας της ψυχανάλυσης Freudδιατύπωσε την γνωστή θεωρία του, ότι στο γαμήλιο κρεβάτι υπάρχουν όχι δύο άτομα, αλλά έξι: Το ζευγάρι και οι γονείς τους.
Ήθελε έτσι να δηλώσει την ύπαρξη αλλά και την επιρροή των δύο οικογενειακών συστημάτων σε έναν γάμο ακόμα και στο ασυνείδητο επίπεδο.
Από την άλλη μεριά πάλι υπάρχει η σχέση
Οι δάσκαλοί μας αναφέρουν ότι το είδος της σχέσης που ένας άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει και να υποστηρίξει αποκαλύπτει την ποιότητα της νοητικής, συναισθηματικής αλλά και οργανικής υγείας του.
Η σχέση δεν εξυπηρετεί κανένα συμφέρον, παρά μόνο την ανάγκη συνύπαρξης δύο ανθρώπων.
Προφανώς μπορούν να συνυπάρχουν γάμος και σχέση, όπως μπορούν να συνυπάρχουν γάμος και προξενιό, αλλά ακόμα μπορεί να συνυπάρξει προξενιό και σχέση.
Βέβαια στον δυτικό κόσμο, στις μέρες μας, η λέξη προξενιό μοιάζει κάτι ξεπερασμένο.
Ίσως γιατί σε περασμένες εποχές οι επιτακτικές υλικές και κοινωνικές ανάγκες, επέτρεπαν στους ανθρώπους να παραδέχονται τέτοιου είδους συμβάσεις.
Στην εποχή του instagramυπάρχουν προξενιά με πρόθεση ή χωρίς, αλλά αποκαλούνται “έρωτας με την πρώτη ματιά”.
Ποια η διαφορά λοιπόν γάμου – σχέσης και γιατί έχει σημασία να ασχοληθούμε με αυτό;
Γιατί πίσω από κάθε λέξη, στην ελληνική τουλάχιστον γλώσσα κρύβεται και το νόημα, δηλαδή η αλήθεια κάθε κατάστασης.
Ο γάμος λοιπόν είναι στιγμιαία διαδικασία που συντελείται στην εκκλησία, στο δημαρχείο ή στον συμβολαιογράφο. Απαιτεί υπογραφές, επισφραγίσεις και καθορίζει υποχρεώσεις και δικαιώματα. Είναι κάτι δεδομένο.
Εξυπηρετεί την σταθερότητα, την ασφάλεια, τα οικονομικά δεδομένα των ελών του. Κάποιες φορές και την κυριαρχία.
Η σχέση όμως είναι η κατεξοχήν διαρκής διαδικασία.
Απαιτεί ενδιαφέρον. Δεν είναι ποτέ κάτι δεδομένο. Για να υπάρχει πρέπει να δημιουργείται πάλι κάθε πρωί. Όχι από την αρχή, αλλά από εκεί που την άφησες το προηγούμενο βράδυ.
Η σχέση σε κάνει να θέλεις να αποκαλύπτεις, να γνωρίζεις, να νοιώθεις, να απολαμβάνεις, να ερωτεύεσαι, να συγχωρείς τον άλλον, τον εαυτό σου, τον κόσμο γύρω σου.
Με αυτή την σειρά.
Σχέση υπάρχει όταν επιθυμία σου είναι ο άλλος, όχι το βιογραφικό που θα εμπλουτίσεις με τον άλλο.
Σχέση υπάρχει όταν και όσο θέλεις να γίνεις και να γίνεσαι καύτερος άνθρωπος από τον άλλο, τον εαυτό σου, τους γύρω σου.
Όμως η ζωή έχει τα δικά της σχέδια και ανατροπές και ποτέ δεν είναι εντελώς αθώα.
Όπως και στα παραμύθια.
Ας μην υποδυόμαστε τον ανυποψίαστο
Τότε ο γάμος φέρνει διαζύγιο.
Το διαζύγιο φέρνει θυμό, ανταγωνισμό, αίσθημα ήττας, διεκδικήσεις, αυτοδικία, χειρισμούς, συκοφαντίες, δικαστήρια.
Το διαζύγιο, κυρίως, δεν είναι θέμα δύο ανθρώπων, αλλά πολύ περισσότερων.
Όταν δυστυχώς υπάρχουν και παιδιά τα γονεϊκά συναισθήματα δίνουν την θέση τους σε πολεμοχαρή, ανεξέλεγκτα συναισθήματα με βασικό όπλο τα παιδιά. Από ανθρώπους που ποτέ δεν φανταζόντουσαν ενδεχομένως ούτε οι ίδιοι, ότι θα μπορούσαν να φτάσουν σε αυτό το σημείο.
Η σχέση από την άλλη μεριά πάλι φέρνει χωρισμό.
Είναι κάτι που αφορά μόνο δύο ανθρώπους.
Ο χωρισμός φέρνει στενοχώρια, έλλειψη, θλίψη, μοναξιά, παράπονο, αγωνία, φόβο.
Καταλήγει όμως πάντα σε εξωδικαστική συναίνεση.
O αμοιβαίος σεβασμός δεν διακυβεύεται ούτε μία στιγμή.
Η αγάπη απλώς αλλάζει μορφή.
Τα παιδιά, όταν υπάρχουν, σίγουρα κάτι χάνουν, όχι όμως τους γονείς τους ως ανθρώπους, ούτε την γονεϊκή ασφάλεια.
Αν, όπως λένε οι σοφοί, ο θάνατος του κάθε ανθρώπου είναι όπως η ζωή του, τότε το είδος και ο τρόπος του διαζυγίου – χωρισμού αποκαλύπτει την ύστατη έστω στιγμή το είδος του γάμου-σχέσης που προϋπήρχε.
Όπως συχνά ανακαλύπτουμε σημαντικά στοιχεία της ποιότητας των ανθρώπων μας αφού έχουν φύγει από την ζωή.
Έτσι και το διαζύγιο – χωρισμός, μπορεί να είναι μία σημαντική ευκαιρία για να αναγνωρίσουμε και να κατανοήσουμε χαρακτηριστικά που μας αφορούν.
Μια στιγμή για να αναλογιστούμε και να αναρωτηθούμε για τον εαυτό μας και την ζωή μας.
Δεν είναι όλες οι κρίσεις ευκαιρίες, μπορούν όμως κάποιες φορές να μας δώσουν μία δυνατότητα μετακίνησης προς τον πραγματικό εαυτό μας.
Ο χωρισμός καθ’ αυτός δεν μας ελευθερώνει απαραίτητα
Μας δίνει όμως σίγουρα την ευκαιρία να δοκιμαστούμε χωρίς άλλοθι.
Ίσως ο Σαίξπηρ στο “Ρωμαίος και την Ιουλιέττα” δεν ήθελε να δείξει μόνο την δύναμη του έρωτα, αλλά κυρίως την δύναμη των αντίπαλων συστημάτων – οικογενειών όταν η σχέση είναι αδύναμη ή αδύνατη.
Μην ξεχνάμε ότι οι δύο άτυχοι, αγαπημένοι μας ήρωες ήταν πολύ μικρά, άπειρα για σχέση παιδιά. Ήταν καταδικασμένα να μην ζήσουν μαζί.
Ντίνα Μπελτέκου
Ιατρός – Ομοιοπαθητικός
