Ο οικογενειακός διαμεσολαβητής χρειάζεται να έχει τις απαραίτητες γνώσεις για να συνοδεύει τους γονείς απαντώντας στα ερωτήματα και τις αγωνίες τους με τρόπο εύληπτο, πρακτικό και ανθρώπινο. Δεν υποκαθιστά άλλους καταρτισμένους επαγγελματίες, όπως π.χ. έναν παιδοψυχολόγο, όμως είναι αναγκαίο να μην αιφνιδιάζεται όταν ανακύπτουν εντός της διαμεσολαβητικής διαδικασίας ζητήματα μη νομικής φύσης – και αυτό γιατί η διαμεσολάβηση ως διαδικασία δίνει χώρο να ακουστεί η φωνή των γονέων για κάθε ζήτημα που τους απασχολεί, ώστε να επιλυθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
Σήμερα θα καταπιαστούμε με το ζήτημα της εμφάνισης στρες στα παιδιά – όχι σπάνιο τόσο κατά τον χωρισμό, όσο και πριν αλλά και μετά από αυτόν. Καμιά φορά το στρες στα παιδιά ιδίως μικρότερης ηλικίας δεν είναι εύκολα αναγνωρίσιμο. Παρακάτω μπορείτε να δείτε ποια είναι τα σημάδια σε κάθε ηλικία που ίσως υποδηλώνουν ότι τα παιδιά βιώνουν στρες, και δύνανται να επηρεάσουν την εικόνα που έχουν οι γονείς τόσο για τα ίδια τα παιδιά, όσο και για τη σχεση των παιδιών μαζί τους και με τον άλλον γονέα.
Βρέφη και νήπια:
- Παλινδρόμηση σε θέματα ύπνου, τουαλέτας ή λήψης τροφής. Επιβράδυνση στην κατάκτηση νέων ικανοτήτων.
- Διαταραχές ύπνου (δυσκολία να αποκοιμηθεί / συχνά ξυπνήματα).
- Δυσκολία να αποχωριστεί τον γονιό. Μεγάλη προσκόλληση.
- Γενική έκφραση ιδιοτροπίας, τάντρουμ, κλάμα.
3-5 ετών:
- Παλινδρόμηση. Επιστροφή σε αντικείμενα παρηγοριάς και ασφάλειας (π.χ. κουβερτούλα), “ατυχήματα” στην τουαλέτα, πιπίλισμα δακτύλου.
- Μπλεγμένη – θολή εικόνα του τι έχει συμβεί. Δημιουργία φανταστικών ιστοριών γύρω από τα γεγονότα.
- Αυτοκατηγόρια και αισθήματα ενοχής.
- Άγχος την ώρα του ύπνου. Συχνά ξυπνήματα, διακοπτόμενος ύπνος.
- Φόβος εγκατάλειψης και από τους δύο γονείς. Προσκόλληση.
- Ευερεθιστότητα, επιθετικότητα, τάντρουμ.
6-8 ετών:
- Περιρρέουσα θλίψη. Αίσθηση εγκατάλειψης και απόρριψης.
- Κλάμα. Λυγμοί.
- Φόβος ότι θα επιβεβαιωθούν οι χειρότεροι φόβοι τους.
- Φαντασιώσεις για επανασύνδεση.
- Σύγκρουση αφοσίωσης (loyalty bind), αίσθηση διχασμού, ότι είναι κομμένο στα δύο.
- Δυσκολίες στον έλεγχο των παρορμήσεων. Αποδιοργανωμένη συμπεριφορά.
9-12 ετών:
- Βλέπουν καθαρά τη διάλυση της οικογένειας. Προσπάθειες να βάλουν μια τάξη στην κατάσταση.
- Φόβος μοναξιάς
- Μεγάλος θυμός προς τον γονέα που αισθάνονται ότι προκάλεσε τον χωρισμό.
- Σωματικές ενοχλήσεις. Πονοκέφαλοι, στομαχόπονοι.
- Υπερδραστηριότητα, ώστε να αποφεύγουν να σκέφτονται τον χωρισμό.
- Αίσθημα ντροπής για το τι συνέβη στην οικογένειά τους. Νιώθουν ότι είναι διαφορετικά από τα άλλα παιδιά.
Έφηβοι:
- Φόβος απομόνωσης και μοναξιάς.
- Βιώνουν εγκατάλειψη από τους γονείς. Νιώθουν ότι δεν είναι διαθέσιμοι.
- Βιάζονται να κατακτήσουν την ανεξαρτησία τους.
- Αίσθηση ανταγωνισμού με τους γονείς.
- Ανησυχία σχετικά με τις δικές τους μελλοντικές σχέσεις και γάμο. Τους απασχολεί πολύ η διατήρηση των σχέσεων.
- Νιώθουν άβολα με τη νέα ερωτική ζωή και τη σεξουαλικότητα των γονέων.
- Χρόνια κόπωση. Δυσκολία συγκέντρωσης.
- Πενθούν την απώλεια της οικογένειας των παιδικών τους χρόνων.
Στόχος κάθε άρθρου μας αποτελεί η διασφάλιση της ασφάλειας και της διατήρησης υγιούς περιβάλλοντος για τα παιδιά, ώστε τα επίπεδα του στρες, εφόσον υπάρχει, να μειωθούν. Μια καλή ιδέα θα ήταν να διαβάσετε και το άρθρο για τους Δεσμούς Προσκόλλησης.
Όπως έχουμε αναφέρει ξανά, ψυχοτραυματικό δεν είναι το γεγονός του διαζυγίου καθαυτό. Καθοριστικός για την ψυχική υγεία των παιδιών είναι ο τρόπος που οι γονείς διαχειρίζονται τις μεταξύ τους διαφωνίες τόσο πριν, όσο και μετά από τον χωρισμό, ο τρόπος που βρίσκονται (ή δεν βρίσκονται) κοντά στα παιδιά τους, αλλά και η χρόνια βύθιση ενός ή και των δύο γονέων σε αισθήματα μνησικακίας και αυτολύπησης.
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια – Δικηγόρος
Ψυχοδραματίστρια συνεργάτιδα του ΨΥΚΑΠ
www.restorative.gr
FB: Restorative Διαμεσολάβηση – Ψυχόδραμα – Επανορθωτικοί Κύκλοι
